Milojko Budimir: Održana centralna proslava Svetih novomučenika Jasenovačkih u Eparhiji slavonskoj; Planirano podizanje pravoslavnog centra u rodnoj kući patrijarha Pavla

I ove godine centralna proslava praznika Svetih Novomučenika Jasenovačkih u Episkopiji Pakračko-slavonskoj održana je u subotu 8. septembra  u Manastiru Rođenja Svetog Jovana Krstitelja u Jasenovcu. Uz učešće velikog broja okupljenih vjernika iz Eparhije Pakračko-slavonske i gostiju iz skoro svih krajeva Hrvatske, Srbije, Republike Srpske, i iz drugih sestrinskih Pravoslavnih Crkava, i ove godine svečano je proslavljen njihov spomen. Najprije je održana Arhijerejska Liturgijakoju je s Preosveštenom gospodom Arhijerejima; Pakračko-slavonskim g. Jovanom, Budimljansko-nikšićkim g. Joanikijem, Marinskim i Jurginskim g. Inokentijem – izaslanikom Mitropolije Kemerovske iz Ruske Pravoslavne Crkve – i umirovljenim Zahumsko-hercegovačkim g. Atanasijem, uz sasluženje sveštenstva i đakona, predvodio Arhiepiskop Berlinski i Germanski g. Marko iz Ruske Pravoslavne zagranične Crkve.

Arhijerejska liturgija u manastiru Rođenja Svetog Jovana Krstitelja u Jasenovcu

Nakon pastirske besjede o Svetim mučenicima Crkve Hristovedomaćina Preosveštenog vladike g. Jovana, okupljeni narod pozdravio je Visokopreosvešteni Arhiepiskop Marko. Nakon pričešća Svetim Darovima, u kojima su udeo uzeli skoro svi okupljeni, po svršetku svete Liturgije, kao što je i proteklih godina bio običaj, Arhijereji su s vjernim narodom i sveštenstvom, na humci nedaleko od spomenika „Kameni cvijet“ u slavu Božiju a u čast i spomen Svetih Novomučenika, osveštali slavski kolač i žito. Tom prilikom, prigodnom besjedom je okupljeni narod pozdravio najprije Preosvešteni vladika g. Joanikije, a zatim i Njegovo Preosveštenstvo Episkop Marinski g. Inokentije,.

Učesnici pokloničkog putovanja iz Beograda u organizaciji Patrijaršije iskoristili su ovu priliku da posjete najprije manastir Orahovicu a zatim i Kućance, rodno mjesto blaženopočivšeg patrijarha Pavla.

O stradalnoj prošlosti manastira Orahovice besjedio nam je arhimandrit o. Pavle, iguman ovog manastira koji je više od 20 godina proveo u manastiru Ostrog. Manastir je iz 16. vijeka i od tada zadesile su ga mnoge nevolje i stradanja koja nije izbjegao ni u proteklom građanskom ratu u Hrvatskoj.

Ispred manastira Orahovica

Manastir je smješten u šumama Krndije, južno od gradića Orahovica i najstarije je pravoslavno monaško središte  u zapadnom dijelu Slavonije. Manastir je posvećen Prenosu moštiju svetog Nikole. Prva crkva koju su monasi podigli vjerovatno je bila drvena, a utvrđeno je da je Orahovica tokom čitave vladavine Turaka u Slavoniji bila središte Požeške mitropolije. Zidana crkva podignuta je pod kraj 16. vijeka kada su dovršene i freske u hramu. Manastir je podignut u post-vizantijskom stilu. zidan kapenom i ciglom. Živopisom crkve dominira loza Nemanjića i Lazarevića, što govori o očuvanju srednjovjekovne tradicije na ovim prostorima. Ostale freske su u lošem stanju, ugrožene vlagom i prekrivene prljavštinom i čađi. Manastir je postradao za vrijeme Drugog svjetskog rata. Obnova crkve izvedena je 1953. godine. Nakon pljačke i razaranja muzeja-riznice i biblioteke u pakračkom eparhijskom dvoru, određenom broju orahovačkih dragocjenosti i knjiga gubi se svaki trag. Poslije rata u parohijskom domu uređena je kapela, koja je minirana 1991/92, van ratnih dejstava. Zvono sa drvene zvonare je odnjeto, a crkveno umjetničke dragocjenosti uništene.

Prekrasnim krajolicima Slavonije u večernjim satima stigli smo do Crkve svetog Petra i Pavla koja se nalazi u Kućancima, rodnom mjestu patrijarha Pavla. Tamo nas je bratski primio otac Dragan Gaćeša čiji su preci došli u ovaj kraj sa Korduna. Selo Kućanci smješteno je uz istočnu stranu puta koji spaja Našice i Donji Miholjac. Ovdje su u vrijeme turske vladavine u Slavoniji isključivo živjeli Srbi pravoslavne vjere. Prije nego što je 20-ih godina 19. vijeka podignuta zidana crkva, na ovom mjestu nalazila se drvena crkva iz 1748. godine. Crkva je preživjela Drugi svjetski rat da bi decembra 1991. godine bila minirana, van ratnih dejstava. Na njenom mjestu 2010. godine podignuta je nova crkva čije podizanje je značajno pomogla i Hrvatska država. Posebno na apsidi crkve dominira mozaik sa likom patrijarha Pavla koji daje posebnu svijetlost –prema riječima o. Dragana- pri izlasku sunca u jutarnjim satima.

Obnovljena crkva Svetih apostola Petra i Pavla

Crkva je od strane pripadnika Zbora narodne garde i 107. brigade Hrvatske vojske bila minirana i srušena 20.12.1991. godine

Iz vremena kada je u Kućancima živeo Patrijarh Pavle, ostao je samo seoski bunar

Nedaleko od crkve posjetili smo i rodnu kuću patrijarha Pavla koju je otkupio čačanski privrednik Milija Kostić i poklonio eparhiji slavonskoj i crkvenoj opštini u Kućancima. Na ovom mjestu, prema riječima o. Dragana, planira se podignuti jedan pravoslavni centar koji bi čuvao uspomenu na patrijarha Pavla i u koji bi dolazila srpska omladina iz regiona i dijaspore. Sa željom da se ostvari ta plemenita namjera napustili smo Kućance i u noćnim satima stigli do Beograda.

Milojko Budimir, Član Odbora SPC za Jasenovac